Jak odczuwamy zapachy?

Tajemnice świata perfum

Co wiadomo na temat odczuwania zapachów

Świat zmysłów od zawsze budził zainteresowanie naukowców. Dzięki przeprowadzeniu szeregu badań dowiadujemy się, w jaki sposób rozpoznajemy zapachy. Obok zmysłu smaku, dotyku, wzroku i równowagi odkrywane są tajemnice zmysłu węchu. Co wiadomo na temat odczuwania przez nas zapachu?

Tajemniczy świat zapachów

Mechanizm odbierania informacji o zapachach był zaskakująco długo nieznany

Zmysł węchu u człowieka

Działanie i znaczenie zmysłu powonienia przez długi czas pozostawało zagadką. Węch był jednym z najbardziej tajemniczych zmysłów człowieka. Z uwagi na rolę, jaką pełni umiejętność odczuwania zapachów przez wszystkie gatunki zwierząt, jesteśmy w stanie stwierdzić, że węch jest jednym z najstarszych, a tym samym najważniejszych zmysłów. To właśnie przy jego pomocy możemy rozpoznać pożywienie czy nadchodzące niebezpieczeństwo. Okazuje się jednak, że ról pełnionych przez węch jest znacznie więcej. Zapach to również źródło przeżyć i odczuć estetycznych, zachowań emocjonalnych, a nawet seksualnych.

Mechanizm odbierania informacji o zapachach był zaskakująco długi nieznany. Dopiero naukowcy, którzy za przeprowadzone badania otrzymali w 2004 roku Nagrodę Nobla, obnażyli zasady działania tego niezwykłego zmysłu.

W jaki sposób odczuwamy zapachy?

Odpowiedź na to pytanie została udzielona przez Lindę Buck i Richarda Axe’a, którzy korzystając z nowoczesnych metod biologii molekularnej, wyjaśnili mechanizmy wykrywania cząsteczek zapachowych przez układ węchowy. Zwrócili oni szczególną uwagę na dużą wrażliwość receptorów węchowych, większą nawet od niezwykle czułego zmysłu wzroku. Człowiek jest w stanie odróżnić około 10 tysięcy odrębnych zapachów. Naukowcy zidentyfikowali u człowieka aż 339 genów i pseudogenów, które kodują receptorowe białka węchowe. Stanowią one aż 3 % całego ludzkiego genomu i są największą rodziną w genomie człowieka. Odczuwanie zapachu przez człowieka składa się z kilku etapów:

Związki zapachowe docierają do receptorów węchowych.
Receptory węchowe rozpoznają substancje zapachowe.
Substancje zapachowe są kodowane przez receptory węchowe.
Zakodowana informacja o związkach zapachowych przekazywana jest przez układ nerwowy do mózgu.
Mózg odczytuje dostarczone informacje zapachowe.

Odkrycia laureatów Nagrody Nobla pozwalają nie tylko szczegółowo poznać molekularny mechanizm działania zmysłu węchu, lecz także potwierdzają przypuszczenia, że umiejętność rozpoznawania zapachu odgrywa znacznie większą rolę niż tą, jaką mu dotychczas przypisywano.